Zo onschuldig als een pasgeboren baby.

(uit mijn roman: “Schuld – wat als je losbreekt van alle verwachtingen?”)

In het dagelijkse leven is het voor veel mensen een uitdaging om de balans te vinden tussen me-time en tijd en energie die opgaat aan werk, collega’s, gezin, familie, vrienden, kortom de groep(en) waar je graag onderdeel van uit wil maken. Schuldgevoel is een gemoedstoestand waarbij je je vervelend voelt over iets wat je gedaan hebt of juist niet gedaan hebt. Mensen die zich vaak te kort voelen schieten of vastzitten in een patroon van schuldig voelen komen voor coaching bij mij met de volgende hulpvragen:
• Hoe ga ik beter om met schuldgevoel?
• Hoe zet ik mezelf op de eerste plaats of hoe kies ik voor mezelf?
• Hoe kom ik van mijn angst af om anderen teleur te stellen?
• Hoe verminder ik mijn werkstress wanneer er zoveel verwacht wordt van mij?
• Hoe stop ik met pleasen?
• Hoe houd ik balans tussen mijn werk en mijn welzijn?
De oplossing ligt in het transformeren van onbewuste blokkades bijvoorbeeld ontstaan uit conditioneringen van goedbedoelende ouders/opvoeders/docenten/peer groups. Doel van de transformatie is het helen van triggers die ons belemmeren een gevoel van vrijheid, vertrouwen en zelfliefde te ervaren. We stoppen met het bewijzen dat we goed genoeg zijn en maken ons hart vrij voor nieuwe keuzes.
Alleen met het hart kun je goed zien.

Alleen met het hart kun je goed zien.

‘Maar schuldgevoel is toch juist heel nuttig?’ Met haar blonde lokken zag ze er nog precies zo uit als dertig jaar geleden. Ze reikte naar de vrolijk gebloemde schaal op de koffietafel. ‘Jij ook?’ Een variëteit aan petit fours lachte me toe. ‘Of voel je je al schuldig voor de extra kilo’s die er straks aan zitten?’ Haar lichtblauwe ogen twinkelden.
‘Berouw komt na de zonde, zei mijn moeder altijd.’ Glimlachend bij de herinnering koos ik een felroze exemplaar. ‘A moment on the lips, forever on the hips.’ In een hap ging het mini-gebakje naar binnen. Een smaakexplosie van romige zoetheid en zacht koekdeeg volgde. ‘Mmm.‘ Met kleverige vingers griste ik een servetje uit de houder op de tafel. ‘Het zou toch zonde zijn geweest om mijzelf deze guilty pleasure te ontzeggen.’
Roos smakte een beetje na. ‘Ik bedoel, wanneer ik me gisteren niet schuldig had gevoeld, was ik nooit naar Annet gegaan om haar alsnog een bloemetje te brengen. Ik voelde me superlullig, iedereen had iets meegenomen omdat zij het event had georganiseerd. Behalve ik.’
‘De vraag is: was het schuldbesef of voelde je je echt schuldig? Want daar zit wel een verschil in.’ Met een slok geurige koffie spoelde ik het laatste zoet weg.
‘Nou ja, het was niet alsof ik een misdaad had begaan. Tenslotte had ik haar ook gewoon betaald voor de klus.’ Ze staarde opzij de pas aangelegde tuin in. ‘Nee, zo zwaar voelde het niet.’
‘Precies. Schuldbesef helpt je gewoon. Je realiseert je dat je iets vergeten bent en lost het op. Wanneer mensen zich voortdurend schuldig voelen, ook over zaken waar ze niets aan kunnen doen, is er meestal iets anders aan de hand.’
‘O ja, dat ken ik. Ad heeft daar altijd last van. Die voelt zich schuldig voor alles en iedereen. Hij schaart dat onder de noemer: een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Dat is natuurlijk bullshit.’ Haar blik werd donker. ‘Zo oneerlijk.’
‘Voor jou, bedoel je?’
‘Ook. Maar vooral voor hem. Hij zit niet voor niets in zijn tweede burn out. Totaal geen grenzen, die man. En maar pleasen.’
Ik sloeg mijn ogen neer. Ooit was ik daar. Burn out en ellendig. Totdat ik de moed vond mijn innerlijke draken aan te kijken en ongevoelig te worden voor hun vuurspuwende muilen. Tenslotte beschermden ze alleen maar mijn innerlijke kind.

Zo onschuldig als een pasgeboren baby.

Wie houdt er nou niet van een pasgeboren baby, zo onschuldig en zoet? Okay, er zullen heus wel mensen zijn die de koetchiekoetchie-taal niet willen leren maar in algemene zin prijzen we ieder scheetje, boertje, tandeloze lachje, eerste woordje en stapje met applaus en aanmoedigende kreten. Het creëert een omgeving van liefde en veiligheid voor de kleine wereldburger. Een gevoel van gewenst zijn en erbij horen. We zien het goede in de kleine prul en er is geen enkele twijfel over zijn onschuld.

Het opgroeiende kind wordt geleerd om sorry te zeggen, bijvoorbeeld wanneer hij iemand pijn heeft gedaan. Schuldgevoel heeft in die zin een sociale functie en dient om het gedrag te sturen. In de basis is het iets goeds dat ons leert in te leven in de ander en grenzen te herkennen.
Maar wat nou als jij als kind niet schuldig bent en je toch schuldig voelt? Bijvoorbeeld wanneer er telkens ruzie is tussen je ouders en jij behoefte hebt aan harmonie en veiligheid? Of wanneer je iedere keer te horen krijgt dat je hogere cijfers moet halen terwijl jij zo je best hebt gedaan voor die voldoendes? Of wanneer je gepest wordt op school en buiten de boot dreigt te vallen?
De grootste angst van het kind is door de ouders in de steek gelaten te worden of te worden weggestuurd. Alles is beter dan alleen komen te staan of uit de groep gestoten te worden. Om dit te voorkomen kunnen kinderen zich verantwoordelijk gaan voelen voor de pijn van hun vader of moeder of geloven dat ze te kort schieten in het gelukkig maken van hun ouders. En het getreiter op school ligt vast ook aan de gepeste zelf. Onbewust nemen kinderen de schuld op zich. Schuldig voelen is nog altijd beter dan angstig.
Had Carel toch gelijk.