Schuld stopt leven

‘Het is hoog tijd om dat shirt uit te trekken, Peet.’ Haar groene ogen keken me strak aan.
‘Uhh..’ Ik wierp een blik op mijn zwart zijden blouse. ‘Doe je me nou een oneerbaar voorstel?’
‘Dat shirt met die S. Wat je altijd aan hebt.’ Ze nam een laatste hijs en drukte haar peuk uit in de overvolle asbak die op het steigerhout geparkeerd stond. ‘Onder alles.’ Met kracht blies ze de rook uit. ‘Je zit het weer weg te lachen maar je weet het wel.’
Ik kleurde. ‘Okay dan. Die rode S. Van Superwoman.’
‘Precies.’ Ze hees zichzelf overeind. ‘Wijn?’ Ze volgde mijn blik naar de grote wijzerplaat in de woonkamer. ‘Of ben je van plan op de vrijdagavond ook nog iemand te gaan redden?’
‘Ik ben zo moe, ik zou niet weten waar ik de energie vandaan moet halen.’ Ik zakte onderuit en legde mijn benen op de stoel tegenover mij. ‘Hoe heb jij ooit die knop gevonden dan?’
In de keuken stond Renée voor een geopende koelkast. ‘Welke?’
‘De uitknop. Stopknop. Hoe noem je zoiets? Om nee te zeggen, bedoel ik. Een van de moeilijkste dingen ter wereld.’
‘Want?’ Ze verscheen op het terras met een blad vol hapjes en twee volle glazen rosé.
Ik prikte een olijf aan een stokje. ‘Vooral als er een beroep op me wordt gedaan. Ik voel me altijd zo schuldig als ik daar niet aan toegeef.’
‘En mensen weten dat. Petra regelt het wel. Zij zorgt dat het voor elkaar komt. Peetje staat altijd klaar voor iedereen. Ook al vergeet ze zichzelf daarbij. Dus loop je leeg. Toch?’
‘Nou ja, ik krijg er ook wel energie van. Het geeft veel voldoening. Niks mis mee om anderen te willen helpen.’ Ik mikte nu op een Spaans gehaktballetje. ‘Mmm, lekker deze.’
Renée hief haar glas. ‘Op het leven. Geniet ervan, het duurt maar even.’ Ze nam een teug.
Een laatste zonnestraal kleurde de rosé in mijn glas helder goud. Een diepe zucht ontsnapte. Hoe lang was het geleden dat ik me vrij had gevoeld om echt te genieten? Tranen welden op.
Renée pakte voorzichtig het glas uit mijn hand. Haar ogen zacht. ‘Weet je, het is een soort verslaving. Het is heerlijk om aan al die verwachtingen te voldoen. Je krijgt er veel waardering door, mensen houden van je en jij blijft gewoon lekker je best doen om aardig gevonden te willen worden.’
Even wendde ze haar blik af. Alsof ze verzonk in haar eigen wereld. Haar stem plots helder. ‘Het vergt moed om niet meer te willen leven voor anderen.’
Met mijn zijden mouw veegde ik over mijn wang. Zou ik ooit zo moedig kunnen zijn?

Ga jij al voor jezelf?

The disease to please. 

Uit onderzoek (2011, PNAS) blijkt dat het al in de baarmoeder ontstaat. Zodra de foetus zich na de eerste zes weken ontwikkelt tot een jongen neemt onder invloed van testosteron het empathisch vermogen af. Vrouwelijke hormonen zorgen voor de ontwikkeling van sociale intelligentie, samenwerken en groepsgedrag, mannelijke hormonen staan eerder garant voor een stukje individualisme waarbij het empathisch vermogen minder groot is. Psychobiologisch is er een verschil door hormonale verschillen.
Het aanleren van schuldgevoel heeft ons als kind geholpen bij het ontwikkelen van empathie. Om spijt te kunnen hebben is inlevingsvermogen nu eenmaal nodig. Maar al te vaak is er vooral bij vrouwen een overmaat aan empathie en viert de disease to please hoogtij. Je zou bijna zeggen: geef mij maar een prikje testosteron.
Het lijkt te zot voor woorden maar ooit heb je deze strategie ontwikkeld om iets goeds voor jezelf te bereiken zoals aandacht, waardering, bevestiging, er mogen zijn, serieus genomen worden et cetera. Of om zaken te voorkomen zoals afwijzing of het verlies van je relatie, je job, je vader of moeder. Wellicht ben je er heel ver mee gekomen maar nu werkt het tegen je. Het verloochenen van jezelf leidt tot grenzenloosheid, kost bakken energie en veroorzaakt schade op emotioneel, mentaal en fysiek gebied. Het is tijd voor een andere manier.

Emotionele gezondheid hangt samen met jouw vermogen om te kunnen switchen tussen drie waarnemingsposities: die van jezelf, die van de ander en de positie van de neutrale beschouwer.
De eerste waarnemingspositie oftewel de IK positie is je eigen natuurlijke uitgangspunt waarbij je de wereld waarneemt door jouw ogen. Je weet wat belangrijk is voor jou, je waarden, wat je wilt, denkt, voelt, je bent aanwezig in je lijf en kunt gemakkelijk jouw standpunt communiceren. Een krachtige positie waarbij je in je eigen energie kunt blijven of ernaar terug kunt keren wanneer je geswitcht bent naar een van de andere posities.
Bij de tweede positie verplaats je je in de ander. Je stelt je voor hoe de ander het ziet, leeft je in in zijn gevoelens, stapt in zijn schoenen om te begrijpen hoe hij de wereld ervaart. Je stelt het gezichtspunt van de ander voorop. Dit helpt bij het ontwikkelen van empathie en begrip voor de ander.
De derde positie is een onafhankelijke positie, waarbij je als beschouwer nagaat wat er in de onderlinge interactie gebeurt, zonder emotionele betrokkenheid. Dit stelt je in staat om objectief naar een situatie te kijken zonder beïnvloed te worden door persoonlijke gevoelens of meningen. Het is een effectief hulpmiddel bij het analyseren van situaties, het creëren van overzicht en het geven van feedback.
Trouw kunnen zijn aan jezelf begint met bewustwording van hoe je naar de wereld en de mensen om je heen kijkt: ga je altijd uit van jezelf of eerder van wat de ander van je vindt of denkt? Of beschouw je eerder dan dat je voelt?
Heb je geleerd dat het egoïstisch is om jezelf voorrang te geven? Was dienstbaarheid aan anderen een groot goed in jouw gezin? Voelde je je onveilig als kind waardoor je voortdurend de omgeving aan het scannen was om na te gaan hoe je je moest gedragen? Of was je altijd al hoog sensitief waardoor je overweldigd raakte door de emoties of energie van anderen? Waren er veel pijnlijke situaties waardoor je geleerd hebt je gevoel weg te drukken? Moest je altijd sterk zijn en was er geen ruimte voor emoties?
Dit kan er voor zorgen dat je van jong af aan een tweede of derde positie als voorkeurspositie bent gaan innemen. De IK-positie is onvoldoende aan bod gekomen en dit leidt tot grenzenloosheid, een gevoel van afhankelijkheid van de waardering van anderen, weinig eigenwaarde of zelfbesef, gebrek aan assertiviteit, onvermogen om voor jezelf op te komen of om op jezelf te vertrouwen.
Hoe kom je hier vanaf?
De oplossing ligt in het transformeren van onbewuste blokkades die het innemen van de IK-positie bemoeilijken. Zodat je volledig aanwezig bent, in je lijf, in het hier-en-nu en jouw leven gaat belichamen.

Mijn favoriete drie protocollen werken op diep onbewust niveau:
• Het oplossen van innerlijke bezwaren tegen het innemen van de IK-positie
• Het tackelen van de innerlijke criticus door het veranderen van negatieve zelfpraat.
• Het transformeren van iets wat je ooit bent gaan geloven over jezelf en dat jouw eigenwaarde in de weg staat.
• Het neutraliseren van emotionele lading door feiten uit het verleden die in het heden nog gevoeld wordt.